Vreemdelingendetentie algemeen

Hier staat informatie over:

Wanneer mag de politie iemand in vreemdelingendetentie nemen?

Vreemdelingendetentie is niet hetzelfde als strafdetentie. Het is een maatregel om te zorgen dat iemand die hier verblijft zonder verblijfsvergunning, terugkeert naar het herkomstland.

Vreemdelingendetentie mag alleen als:

  • Iemand al eerder een terugkeerbevel (de opdracht om het land te verlaten) heeft gekregen, en een termijn van minstens 7 dagen heeft gehad om het eigen vertrek voor te bereiden zonder dat dit gelukt is; OF
  • Er een goede reden is om te vermoeden dat iemand gaat onderduiken, of als deze persoon probeert te ontsnappen aan terugkeer of terugkeer tegenwerkt.

Een strafblad is onvoldoende reden voor vreemdelingendetentie.

De rechtbank kijkt of iemand terecht in vreemdelingendetentie is genomen. Daarbij kijkt de rechtbank naar:

  • De manier waarop bij de politie bekend werd dat deze persoon geen verblijfsvergunning heeft. In de praktijk gaat het dan over de vraag of de politie wel het recht had om naar een verblijfsvergunning te vragen.
  • De vraag of iemand de kans heeft gehad om zelfstandig te vertrekken
  • De vraag of er 'zicht is op uitzetting' naar het land van herkomst

Wat zijn de rechten in vreemdelingendetentie?

Hoe lang duurt vreemdelingendetentie?

Vreemdelingendetentie mag duren zolang er 'zicht is op uitzetting'. De rechtbank kan elke maand opnieuw toetsen of er nog steeds 'zicht op uitzetting' is. In de praktijk wordt er de eerste 6 maanden vanuit gegaan dat er nog wel zicht op uitzetting is. Na 6 maanden detentie moet een verlengingsbeslissing genomen worden. De overheid moet dan duidelijker laten zien dat er nog wel een kans is op uitzetting, of dat het de schuld van de migrant is dat uitzetting nog niet gelukt is.

Kinderen mogen maximaal 2 weken in vreemdelingendetentie blijven. Ouders met kinderen, die hun kind bij zich willen houden, kunnen dus ook maximaal 2 weken in vreemdelingendetentie zitten. Kinderen die met hun ouders op Schiphol asiel vragen, kunnen langer vastzitten, namelijk tijdens de procedure (maximaal 6 weken) plus de uitzettingstermijn (maximaal 2 weken).

Wat mag de politie doen tijdens de vreemdelingendetentie om uitzetting mogelijk te maken?

Om de uitzetting mogelijk te maken, mag de Vreemdelingenpolitie persoonlijke spullen van de vreemdeling onderzoeken. Ze mogen bijvoorbeeld het huis doorzoeken waar de vreemdeling woonde. Ze mogen ook in de mobiele telefoon kijken om te ontdekken met welke landen de vreemdeling contact heeft. Ze mogen niet de nummers uit het mobieltje bellen. Ze mogen wel contact opnemen met kennissen van de vreemdeling, maar ze mogen hen niet verplichten om iets te vertellen.

Een verblijfsvergunning aanvragen in vreemdelingendetentie?

Het is mogelijk om in vreemdelingendetentie alsnog een verblijfsvergunning aan te vragen. Aanvragen vanuit vreemdelingendetentie zijn gratis, dus de hoge kosten voor een aanvraag vallen dan weg. Tijdens de wachttijd op de beslissing is de aanvrager legaal in Nederland en mag hij niet uitgezet worden. De IND moet binnen 4 weken beslissen over een aanvraag die vanuit vreemdelingendetentie is ingediend, want langer dan 4 weken mag iemand die 'rechtmatig verblijf' heeft niet in vreemdelingendetentie zitten. Na een negatieve beslissing kan de advocaat nog in bezwaar en beroep. In die periode kan ongedocumenteerde migrant wel in vreemdelingendetentie blijven.

Slachtoffers mensenhandel die in vreemdelingendetentie vragen om bedenktijd, moeten die krijgen. Voorwaarde is dat zij aan de politie kunnen duidelijk maken dat ze slachtoffer zijn. In dat geval moeten zij worden vrijgelaten.

Wat zijn de rechten tijdens vreemdelingendetentie?

Tijdens de vreemdelingendetentie zijn er ook rechten. Zo mag de vreemdelingendetentie de bewegingsvrijheid niet méér dan nodig beperken. Als ongedocumenteerde migranten vinden dat ze in vreemdelingendetentie niet goed behandeld worden, kunnen ze daarover een klacht indienen. Bijvoorbeeld over de medische zorg, over plaatsing in isolatie, over geweld wat tegen hen is gebruikt. Kijk voor meer informatie op de website van het Meldpunt Vreemdelingendetentie.

Hoe eindigt vreemdelingendetentie?

Ongeveer de helft van de mensen die in vreemdelingendetentie zitten, wordt uitgezet. Daarvan wordt ongeveer de helft naar een ander EU-land uitgezet en de rest naar het herkomstland. De andere helft van de mensen wordt na een bepaalde periode uit vreemdelingendetentie vrijgelaten en blijft dan in Nederland. Een klein deel van mensen die in vreemdelingendetentie zitten, kiest voor vrijwillige terugkeer.

Vrijwillige terugkeer

Ook als iemand in vreemdelingendetentie zit, kan hij ervoor kiezen om vrijwillig terug te keren. Hij moet daarvoor contact opnemen met het IOM in het detentiecentrum. De aanvrager moet het paspoort regelen, de IOM zorgt voor het ticket.

Uitzetting

Uitzetting kan alleen als het land waarheen iemand wordt uitgezet hem toelaat. Dat kan het herkomstland zijn of een ander land.

Voor toelating in het eigen land is een paspoort of een laissez-passer (eenmalig paspoort) nodig. Veel ambassades willen deze documenten niet zomaar afgeven. Dan is uitzetting niet mogelijk. Let op: de ambassade in het herkomstland mag niet door de Nederlandse overheid geïnformeerd worden over het asielverleden van de terugkeerder.

Voor toelating naar een ander land is het nodig dat dit andere land de betrokkene toelaat. Het komt vaak voor dat iemand al in een ander Europees land bekend is, omdat hij daar eerder een visum of een verblijfsvergunning heeft gevraagd, of eerder is opgepakt bij illegale grensoverschrijding of illegaal verblijf. Op grond van het Dublin-verdrag is dat andere Europese land dan verplicht om deze persoon terug te nemen.

Als uitzetting niet mogelijk is?

In ongeveer de helft van de gevallen is uitzetting niet mogelijk. Als er geen zicht meer is op uitzetting, moet de vreemdelingendetentie beëindigd worden. Er is dan meestal geen recht op opvang.

Soms wordt een ongedocumenteerde migrant vrijgelaten omdat hij niet langer hoeft terug te keren. Iemand kan bijvoorbeeld een vergunning hebben gekregen, of 'uitstel van vertrek', of de procedure duurt langer dan 4 weken. In dat geval bestaat soms wel recht op opvang. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij slachtoffers mensenhandel, of in een asielprocedure.

Meestal wordt iemand uit vreemdelingendetentie vrijgelaten omdat er geen zicht meer is op uitzetting. Als een migrant om deze reden is vrijgelaten, heeft hij daarna nog steeds geen verblijfsrecht en moet hij nog steeds zelfstandig Nederland verlaten. Hij heeft ook geen recht op onderdak of uitkering. Hierop is één uitzondering: ouders met kinderen mogen niet op straat gezet worden, zij krijgen opvang.
Iemand die geen verblijfsvergunning heeft, kan steeds opnieuw in vreemdelingendetentie opgesloten worden. Dat kan ook nadat iemand eerder is vrijgelaten omdat er 'geen zicht op uitzetting' was. In dat geval zal de rechtbank meestal de eerste 6 maanden na de vrijlating besluiten dat er geen nieuw zicht op uitzetting is ontstaan. Maar als er wél nieuwe omstandigheden zijn, kan dat besluit van de rechtbank anders uitvallen.

Voor abonnees:

Literatuur vreemdelingendetentie

Feiten over vreemdelingendetentie:

- aantallen
- kosten
- inbewaringstelling
- regime
- klachten
- medisch
- detentiegeschikt
- hongerstaking
- isolatie
- visitatie
- vervoer
- alternatieven voor bewaring

Gronden voor grensdetentie

- grensdetentie kaal
- grensdetentie asiel

Gronden voor gewone vreemdelingendetentie

- Vreemdelingendetentie andere locaties
- Medewerking terugkeer
- Inspanningen autoriteiten
- Zicht op uitzetting
- Verlenging

Vreemdelingendetentie bijzondere groepen

- detentie bij status in ander land/ rechtmatig verblijf in NL
- Detentie tijdens asielprocedure
- Detentie tijdens Dublin

Kinderen in vreemdelingendetentie

- grens detentie
- gewone vreemdelingendetentie
- literatuur kinderen in vreemdelingendetentie

Toepassing van alternatieven voor detentie

- Noodopvang/ middelen van bestaan beschikbaar